Dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowego w ciągu życia wystąpią u 84% osób na całym świecie dotykając wszystkie grupy wiekowe. Jednak na osoby dorosłe ma to największy wpływ pod względem pogorszenia się jakości życia. W poniższym artykule umieszczone zostały informacje dotyczące dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowego, czym się charakteryzują oraz czy zawsze związane są z „rwą kulszową”, czy przepukliną.
Ból odcinka lędźwiowego (LBP, ang. low back pain) jest powszechnym problemem zdrowotnym wśród populacji i jedną z przyczyn niepełnosprawności, która może wpłynąć na wydajność pracy i samopoczucie. Możemy wyróżnić następujące stany LBP: ostry, podostry lub przewlekły:
Ostry – określany jako ból trwający mniej niż 12 tygodni,
Podostry – określany jako ból trwający od sześciu tygodni do trzech miesięcy,
Przewlekły – określany jako ból trwający dłużej niż 7-12 tygodni lub po okresie wyleczenia, ból nawraca przez długi czas.
Skala problemu dolegliwości bólowych pleców w odcinku lędźwiowym jest bardzo duża. Szacuje się, że w 2015 roku LBP było przyczyną niepełnosprawności u 60.1 miliona osób wzrastając od 1990 roku o 54% . Według Głównego Urzędu Statystycznego w roku 2021 wykazano, że „ból dolnej partii pleców” jest jedną z najczęstszych dolegliwości w stosunku do innych – .
Przyczyny bólu
Zanim odpowiemy sobie na to pytanie, należy najpierw znaleźć źródło problemu. To w roli fizjoterapeuty jest znalezienie prawdziwego źródła problemu. Bardzo często przypisuje się pacjentom ból z powodu „rwy kulszowej”, czy „przepukliny”. Jednak statystyki mówią same za siebie…
Co oznacza powyższa informacja? Mówi o tym, że tylko u 5-15% wszystkich pacjentów przyczyną mogą być przepukliny, wypukliny, osteofity, dehydrytyzacja krążków międzykręgowych i inne zmiany patoanatomiczne.
Dla wielu osób ta informacja może być zaskakująca i sprzeczna z pewnymi przekonaniami. Poniżej na podstawie dwóch prac wykonano wykres, który potwierdza powyższe stwierdzenie.
Na osi pionowej wymienione zostały różne zmiany radiologiczne, które pojawiły się podczas badania rezonansu magnetycznego. Na osi poziomej mamy opisany wiek pacjentów (age) oraz %pacjentów u których te zmiany były bezobjawowe.
Co oznacza powyższa informacja? Mówi o tym, że tylko u 5-15% wszystkich pacjentów przyczyną mogą być przepukliny, wypukliny, osteofity, dehydrytyzacja krążków międzykręgowych i inne zmiany patoanatomiczne.
Dla wielu osób ta informacja może być zaskakująca i sprzeczna z pewnymi przekonaniami. Poniżej na podstawie dwóch prac wykonano wykres, który potwierdza powyższe stwierdzenie.
Na osi pionowej wymienione zostały różne zmiany radiologiczne, które pojawiły się podczas badania rezonansu magnetycznego. Na osi poziomej mamy opisany wiek pacjentów (age) oraz %pacjentów u których te zmiany były bezobjawowe.
Co więc co jest najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych?
1) Brak ruchu
Mięśnie mało aktywne mogą dawać dolegliwości bólowe. W końcu aparat ruchu służy do poruszania się 🙂
2) Stan zapalny, podrażnienie korzenia nerwowego
Jak wyżej zostało wspomniane – rzadko kiedy ból spowodowany jest faktyczną dyskopatią. Jednak Przepukliny pojawiają się wraz z wiekiem i przy odpowiednich warunkach – mogą podrażnić korzeń nerwowy.
3) Nagła zbyt duża intensywność, objętość podczas aktywności
Często pacjenci u których wystąpiły ostre dolegliwości bólowe podczas schylania się, podnoszenia ciężkich przedmiotów utożsamiają problem wyłącznie z ruchem. Panuje również mit, że nie wolno się schylać z zaokrąglonymi plecami. Jednak również Ci sami pacjenci przez dłuższy czas nie podejmowali żadnych aktywności związanych z samym zakresem ruchu, a co dopiero obciążeniem. Dlatego odpowiedź jest prosta: nie ma złych pozycji, są tylko takie, które zostały wykonane z zbyt nagłą i dużą intensywnością (ciężar), objętością (czas w jakim się np. schylaliśmy) oraz zakresem ruchu (mamy pracę stojącą i nagle musimy się schylić).
4) Czynniki biopsychospołeczne
Często czynniki takie jak stres, problemy życiowe, zawodowe, ekonomiczne, genetyczne, gorszy dzień, zmęczenie mogą sprawić, że będziemy odczuwać dolegliwości bólowe intensywniej. Czy to oznacza, że mamy większe uszkodzenie ? Czy stres faktycznie zwiększa napięcie tkanek? Nie szukajmy winowajcy w tych czynnikach. One mają bardzo duży wpływ na percepcję bólu i są bardzo istotne w przebiegu leczenia, jednak nie są związane z zmianami patoanatomicznymi/zwiększonym stopniem uszkodzenia. Jednak zrozumienie tych zależności przez pacjenta jest kluczowe.
Ćwiczyć, czy nie ćwiczyć?
Badania pokazują, że ćwiczenia mają dobry efekt analgetyczny (przeciwbólowy) oraz przywracają funkcję. Jednak podstawą jest wykluczenie przeciwskazań i potencjalnych zagrożeń. Dlatego warto się zgłosić do fizjoterapeuty na konsultacje, który odpowiednio pokieruje i podpowie.
Jeżeli ból jest duży warto zacząć od ćwiczeń drenażowych zaczynając od najprostszych form takich jak spacery, ćwiczenia w odciążeniu, które mobilizują kręgosłup do ruchu, po formy bardziej złożone. Kiedy objawy ustąpią, warto zadbać o profilaktykę, progresując trudność ćwiczeń przez zwiększenie intensywności, objętości, zakresu ruchu, czy złożoności zadania ruchowego.
W następnym artykule opublikowane zostaną przykładowe ćwiczenia od drenażowych, rozciągających po wzmacniające.
w końcu zdrowe plecy to silne plecy 🙂
Bibliografia
1) Béatrice Duthey, Ph.D, A Public Health Approach to Innovation [online]. 15.03.2015;21:75- 82
2) Jan Hartvigsen, Mark J Hancock, Alice Kongsted, Quinette Louw 3, Manuela L Ferreira, Stéphane Genevay, Damian Hoy i wsp. What is low back pain is and why we need to pay attention. Lancet [online]. 2018; 9;391(10137):2356-2367
3) Yoon SY, Kim YW, Shin IS, Kang S, Moon HI, Lee SC. The Beneficial Effects of Eccentric Exercise in the Management of Lateral Elbow Tendinopathy: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Clin Med. 2021;10(17):3968. Published 2021 Sep 1. doi:10.3390/jcm10173968